Yatlarda İç Mekân Tasarımı ve Algısı

Yüzer mimari bir yapı olan yatların iç mekânları tasarlanırken dikkate alınması gerekenler, Doç.Dr. İnanç Işıl Yıldırım tarafından geniş bir perspektifte hazırlanan bu kitapta...

İnanç Işıl Yıldırım,Yatlarda İç Mekân Tasarımı ve Algısı’nda, artık günümüzde “yüzer mimari yapı tipi” olarak tanımlanan yatların iç mekânları tasarlanırken dikkate alınması gerekenleri ve yatlarda kullanılan fiziksel elemanların mekân algısına etkilerini, insanın denizdeki mekân ile olan davranışsal ilişkisi bağlamında irdeliyor. Yıldırım’ın kitaba ve hazırlama gerekçesine ilişkin görüşleri özetle şöyle:

“Yüzer yapı örneği olan yatlara ilişkin, ülkemizde akademik anlamda ilk kullanım sonrası değerlendirme çalışmasını içeren bir doktora tezinden yola çıkarak geliştirilen bu kitapta, denizin mekânsal algıya olan etkisi incelenmekte ve karasal yapılardan farklı olarak denizel mekânda ön plana çıkan algısal değişimlerin insan psikolojisi ve fizyolojisi üzerindeki etkilerinden söz edilmektedir. Yatlarda mekân algısının kullanıcı beklentileri ve mekânsal memnuniyet ile ilişkisine ışık tutulan bu çalışmada, salt fiziksel değil aynı zamanda aidiyet, mahremiyet gibi psikolojik konfor koşullarına da değinilmiştir. Yat mekânlarındaki insan faktörü ve tasarım standartları, mekânsal memnuniyet ölçütleri, geleneksel mimari yapılardan farklı olarak ele alınmıştır. Mimarlık disiplininde, yapıların kullanıcı gözüyle değerlendirilmesine dayalı geribildirimlerin alındığı bir yöntem olan ‘kullanım sonrası değerlendirme’ çalışmasının sonuçlarına bağlı olarak, ortaya çıkan farklar kullanıcı memnuniyeti açısından değerlendirilmiştir. Aynı zamanda, Türkiye’deki yat kullanıcılarının sosyo-kültürel profili ortaya konarak denizin mekân algısına olan etkisi sınanmış, iç ve dış mekânlardaki memnuniyet düzeyleri ölçümlenmiş, farklı kullanıcı gruplarının yat mekânlarından beklentileri tanımlanmıştır. Genel anlamda, karasal yapılardaki yaşam alanlarından farklı standartlara ve hareketli bir fiziksel çevreye sahip olan yüzer yapılardaki memnuniyet düzeylerine ilişkin elde edilen veriler, denizdeki mekânın kendi karakteristikleri özelinde ve psikolojik algı sürecinde ele alınması gerekliliğini gözler önüne sermiştir. Dolayısıyla bu kaynak kitap, benzer işlevli yüzer yapıların programlama ve tasarım kararları aşamalarına girdi sağlamak ve bir yat mekânı tasarlarken denizin yarattığı etkilere ilişkin farkındalık yaratmak amacını taşımaktadır...”

Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizde yat üretim sektörü büyük bir ilerleme kaydetmiş ve dünya sıralamasında üçüncü sırada yerini almıştır.Buna karşın, üretimde gelinen nokta ile tasarım performansı arasında büyük bir fark vardır.Yat tasarımı konusunda da aynı ilerlemenin gerçekleştirilebilmesi ve sektördeki tasarım açığının kapatılması için yeni tasarımcılar yetiştiriliyor olsa da, bu alanda akademik çalışmaların ve güvenilir kaynakların yetersiz kaldığı görülmektedir.

Yapıların iç mekânlarındaki tasarımsal öğeler, kullanıcı beklentileri ve mekânsal memnuniyetleri karşılama düzeyleri açısından değerlendirilir, Bu bağlamda, yatlarda mekân algısının kullanıcı beklentileri ve mekânsal memnuniyetle ilişkisine ışık tutulan Yatlarda İç Mekân Tasarımı ve Algısı'nda, salt fiziksel değil aynı zamanda aidiyet, mahremiyet gibi psikolojik konfor koşullarına da değiniliyor. Genel anlamda, karasal mimari yapılardaki yaşam alanlarından farklı standartlara ve hareketli bir fiziksel çevreye sahip olan yüzer yapılardaki memnuniyet düzeylerine ilişkin elde edilen veriler, denizdeki mekânın kendi karakteristikleri özel-inde ve psikolojik algı sürecinde ele alınması gerekliliğini gözler önüne seriyor.
Modern sanayi ürünlerinden olan yolcu gemilerinin birer "mimari yapıt" olduğunun altını tarihte ilk çizenlerden olan Modern Mimarlığın öncüsü Le Corbusier'nin bu konuya ilişkin düşünceleri ise özetle şöyle:
“Yolcu gemilerini yapan yürekli ve bilge kişiler, katedrallerin yanlarında küçücük kalan saraylar yapıyorlar, sonra da bunları suya atıp yüzdürüyorlar! Eğer bir anlığına geminin bir taşıma aracı olduğunu unutup ona yeni bir gözle bakacak olursak, korkusuzluğun, disiplinin, uyumun, sakin, diri ve güçlü bir güzelliğin temsilcisi karşısında olduğumuzu duyumsarız.Gemiye organizmaların yaratıcısı gibi bakan ciddi bir mimar, onda yüzyıllardan beri süregelen lanetli tutsaklıktan kurtuluşu bulacaktır. Bu mimar, doğanın gücüne duyulan saygıyı geleneklere duyulan uyuşuk saygıya, ortaya iyi konmuş bir sorundan geliştirilen çözümlerin yüceliğini kıt anlayışların yetersiz çözümlerine yeğleyecektir...”

Kitap, benzer işlevli yüzer yapıların programlama ve tasarım kararları aşamalarına girdi sağlamak ve bir yat mekânı tasarlarken denizin yarattığı etkilere ilişkin farkındalık yaratmak amacıyla, konuyu renkli fotoğraflar, şekiller, tablolar ve yat tasarımlarından örnek çizimlerle birlikte bütüncül olarak irdeliyor.