Arredamento Mimarlık Tasarım Kültürü Dergisi 360. Sayı / Türkiye'de Sanatın Yüzyılı

Arredamento Mimarlık’ın Eylül-Ekim sayısında, “100. Yıl” dizisi “Türkiye’de Sanatın Yüzyılı” başlığıyla devam ediyor. Zeynep Yasa Yaman’ın konuk editörlüğünde hazırlanan dosyada, sanatın yüzyılına damgasını vuran olay ve olgular ile bu çok yönlü dönüşüm serüvenini belirleyen kültür ve sanat politikalarının belli başlı değişkenleri ele alınıyor.

Erken Cumhuriyet döneminden başlayarak ümmetten millete/bireye yönelen yeni düzen ve anlayış paradigması içinde, 600 yıllık Osmanlı payitahtı İstanbul ile cumhuriyet ideolojisinin baştan inşa edilmeye çalışıldığı laboratuvarı, başkent Ankara arasındaki coğrafi ve tarihsel farklılık/kopukluk kadar hükümetlerin sürdürülebilirliği sağlamaya yönelik kararları da, belli çelişkileri ve yarılmaları beraberinde getirdi. Kuşkusuz bu sürecin belirleyicisi olan eş zamanlı kabullenme ve farklılaşma arzusu, güzel sanatlar diline de yansıdı. Atatürk’ün ölümünü takip eden, İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanı olduğu 1938 1950 yılları, 2. Dünya Savaşı ile yaşanan zorlu ekonomik süreçlerin yaşanması ve uluslararası sınırların kapanması ile sanat açışından bir içe dönüş dönemini başlattı. Demokrat Parti’nin iktidara geldiği 1950’den itibaren; çok partili demokratik bir politikanın benimsediği, Erken Cumhuriyet döneminin sanayi yatırımlarında özel sektörün görünür olmaya başladığı, Türkiye’nin bir küçük Amerika olmasının arzulandığı, kültür ve sanata dayalı politikalardan vazgeçilerek ekonomi politikalarının öne çıkarılmasıyla devlet desteğinin kesildiği bir on yıl yaşandı. 1960’lara gençler, 1970’lere kadınlar, 1980’lere küreselleşme ve postmodernizm tartışmaları damgasını vurdu. 1990’lara ise müzik, moda, teknoloji ve popüler kültür alanlarını temsil eden değişimler yön verecekti. Özel sektörün kültür ve sanat alanına katkı sağlama isteği ve bu alanı yönetmekteki kararlılığı, 1973’te İKSV’nin kurulmasıyla 2000’li yıllarda iyice görünür hale geldi.

Zeynep Yasa Yaman’ın konuk editörlüğünde hazırlanan dosyada, yüzyıla damgasını vuran olay ve olgular ile bu çok yönlü dönüşüm serüvenini belirleyen kültür ve sanat politikalarının belli başlı değişkenleri ele alınıyor. Suna Aydın Altay, İ. Meltem Çetinkök Afşar, Nihal Elvan Erturan, Güler Bek Arat, Ayşe Nahide Yılmaz, Begüm Akkoyunlu Ersöz, Ebru Nalan Sülün, Yahşi Baraz, Hüsamettin Koçan ve Barış Acar’ın metinleri sanatın yüzyılını çeşitli dönemlere odaklanarak değerlendiriyor. Beral Madra, Hüsamettin Koçan, M. Özalp Birol ve Zeynep Yasa Yaman bu dosya için gerçekleştirdikleri söyleşide güzel sanatların bugün geldiği noktayı, yüzyıl izleğinde saptadıkları kırılmalar, öne çıkan konular ve sorunlar ekseninde tartışıyorlar.

Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası’nın (ÇEİS) katkılarıyla yayınlanan “Opus Caementicium” başlıklı yazı dizisinin yeni bölümü, Erken Cumhuriyet mimarisinin en önemli yapılarından biri, Şekip Akalın tarafından tasarlanan Ankara Garı’na odaklanıyor. Mesleğe yeni başlamış 24 yaşında bir mimarın ilk ve en önemli eseri olan yapıyı Nilüfer Baturayoğlu Yöney ve T. Elvan Altan değerlendiriyor.

Yeni sayıda, mimar Bruce Engel’in yürütücülüğünde New York ve Kigali ofislerinde faaliyet gösteren BE_Design’ın, Ruanda’nın kırsal bölgesi Kayonza’da kadın istihdamını artırmayı hedefleyen eğitim programlarına evsahipliği yapacak bir merkez olarak tasarladığı Komera Leadership Center inceleniyor. Bodrum yakınlarında hayata geçen son yapısı T Evi’ni, mimarı Cem Sorguç’un kendi kişisel yaklaşımı bağlamında anlattığı 360. sayıda ayrıca Doğan Tekeli’nin eleştirel metni, 1940 ve 50’li yılların öne çıkan figürlerinden biri olan Emin Onat’ın historiyografik çalışmalarda konumlandırılışını tartışıyor.